ماه: آگوست 2015

ناسا مقصد بعدی احتمالی ماموریت افق های نو را برای بررسی، بعد از کنارگذر تاریخی 14 جولای از  پلوتو، انتخاب کرد. مقصد بعدی، اجرام کوچک کمربند کویی­پر است که با نام 2014 MU شناخته می­شوند که در مداری در حدود میلیاردها کیلومتر فراتر از پلوتو قرار دارند.

برسی اجرام کمربند کویی­پر یکی از دو احتمال بالقوه هدف بود واز طرف تیم افق­ های نو به عنوان پیشنهاد به ناسا داده شده بود. اگرچه ناسا MU 2014 را به عنوان هدف به عنوان بخشی از روند بررسی معمول  انتخاب کرده است، یک ارزیابی دقیق قبل از اینکه رسما ماموریت را تصویب کند ، انجام داده است.

مدیر ماموریت­ های علمی ناسا می گوید:”حتی اگر فضاپیمای افق های نو از کنار پلوتو به سوی کمربند کویی­پر شتاب بگیرد و داده ها از برخورد با جهان تازه به زمین سرازیر شوند، باز هم ما به دنبال مقصد بعدی برای این کاوشگر فوق العاده ایم”

آنچه در این تصویر جدید گرفته شده با “دوربین پیشرفته برای برسی” (ACS) که روی تلسکوپ فضایی هابل نصب شده نشان داده شده، خوشه کروی NGC 1783 است. این یکی از بزرگترین خوشه های کروی در ابربزرگ ماژلان بزرگ. ماژلان یکی از اقمار کهکشانی کهکشان ما، کهکشان راه­شیری است و در صورت فلکی ماهی زرین قرار دارد.

برای اولین بار جان  ویلیام هرشل در سال 1835  NGC 1783،که  نزدیک 160000 سال نوری از زمین فاصله دارد را رصد کرد. این خوشه حدود 170000 بار از خورشید ما پر جرم­تر است.

خوشه­های کروی از تراکم مجموعه­ای از ستارگان توسط گرانش خودشان گرد یکدیگر آمده­اند و به شکل یک ماه به دور کهکشانها می­گردند. این تصویر به وضوح شکل متقارن NGC 1783 و تمرکز ستارگان بسوی مرکز، دو ویژگی معمول خوشه­های کروی   را نشان میدهد.

 با اندازه گیری رنگ و روشنایی از تک ستارگان، منجمان می­توانند سن کلی خوشه و یک تصویر از تاریخ شکلگیری خود ستاره­ها را استنباط کنند.

 NGC 1783 باید در حدود کمتر از یک و نیم میلیارد سال سن داشته باشد. این سن برای خوشه های کروی که معمولا چندین میلیارد سال سن دارند بسیار کم است. در این زمان تصور بر این است که ستارگان دست­کم در دو دوره 50 تا 150 میلیون ساله شکل گرفته اند.

این جذر و مد فعالیت تشکیل ستاره­ها شاخصی از میزان گازی است که برای تشکیل ستاره در هر زمان لازم است. همگامی که ستارگان پرجرم­تر به صورت ابرنواختر منفجر میشوند مواد خورجی برای شکل گیری ستاره­های بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد.

نویسنده: سید حسام وکیل

منجمان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل مارکاریان 231 (Mrk 231)،  نزدیکترین کهکشان به زمین که میزبان یک اختروش است یافته اند، که از دو سیاهچاله مرکزی که سهمگینانه بدور هم میچرخند نیرو میگیرد.

یافته ها نشان می­دهد که اختروش-هسته درخشان فعال کهکشانها – ممکن است میزبان دو سیاهچاله بسیار سنگین باشد، که در نتیجه ترکیب کهکشانها یکی در مدار دیگری بیافتد. مانند یک جفت اسکیت­باز

مانند یک جفت اسکیت­باز، این دو سیاهچاله تولید مقدار زیادی انرژی می­کنند که باعث می­شود هسته کهکشان براثرتعداد زیاد میلیاردها ستارگان بدرخشد، که دانشمندان آنها را اختروش شناسایی کرده اند.

دانشمندان به آرشیو رصد­های تلسکوپ هابل در نور فرابنفش از مرکز Mrk231  نگاه کرده اند تا کشف کنند که آنها چه چیزی را خواص فوق العاده و شگفت آور توصیف می­کنند”  

اگر نتها یک سیاهچاله در مرکز اختروش بود، تمام صفحه قرص­برافزایشی  از گاز داغ اطراف که در طیف ماورابنفش می­درخشید بود، در عوض درخشش ماورابنفش از صفحه غبار به سوی مرکز ناگهان افت می­کند.

یکی از منجمان رصدخانه چین و از آکادمی علوم چین میگوید: “ما در رابطه با این کشف بیسار هیجان زده ایم زیرا نه تنها نه تنها وجود دو سیاهچاله­های دوتایی در Mrk 231 را ثابت می­کند، بلکه راه مدون جدیدی برای جستجوی سیاهچاله­های دوتایی با تابش نور فرابنفششان پیش پا میگزارد”. محققی از دانشگاه اوکلاهانا اضافه میکند: “ساختار کهکشان ما، همجون  کهکشانهای بزرگ و خوشه­های کهکشانی، یا ترکیب سامانه­های کوچک  در درون سامانه بزرگتر رشد میکند و سیاهچاله های دوتایی پیامد طبیعی این ترکیبات کهکشانی­اند.” 

ناسا اولین آزمایش توسعه سری موتورهای RS-25 را که “سامانه پرتاب فضایی” جدید ناسا را نیرو خواهد بخشید کامل کرد. این موشک های ماموریت­های فضایی را به اعماقی از فضا امکان­پذیر خواهد کرد که قبل از آن ممکن نبود.

یکی از مدیران مرکز پرواز فضایی مارشال می­گوید:”اتمام این سری از آزمون­ها مرحله­ای مهم از آماده سازی “سامانه پرتاب فضایی” برای سفر اکتشافی مریخ است” و می­افزاید:”موتورهای RS-25 به “سامانه پرتاب فضایی” سامانه پیشرانشی ثابت، با عملکرد بالا، مقرون به صرفه و قابل اعتماد می­دهد. این یکی از امتحان شده­ترین موتورهای موشک دنیاست با بیش از 1000000 ثانیه ازمون زمینی و عملیات پرواز”.

این مجموعه ای آزمون طراحی شد تا اطلاعات ارزشمندی را از عملکرد موتور RS-25 جمع آوری کند.این اطلاعات بویژه برای طراحی یک هدایتگر موتور یا “مغز” برای نظارت وضعیت موتور و مخابره برنامه­ عملکرد­های مورد نیاز کمک میکند.

 یکی از مسئولین پروژه می­گوید: “این موتورها بسیار قابل اتکا هستند. ما در حال آزمون کردن دوباره آنها هستیم زیرا میخواهیم مطمئن شویم با هدایتگر موتور جدید، فشار ورودی سوخت بالاتر و دمای پایین­تر که بخشی از طراحی SLS است هماهنگ باشد. ما همچنین میخواهیم هرگونه خطر را روی زمین و قبل از پرواز کاهش دهیم”.

در سال 2010 دانشمندان یک مربع 18 مایل مربعی سرشار کلرید نمک روی سطح مریخ کشف کردند. این یافته در نزدیکی محل فرود مریخ نورد فرصت بود. این ته­نشین نمک در پایینترین نقطه ناحیه­ای کوهستانی قرار دارد. حالا یک برسی جدید تایید میکند که به نظر می­رسد نمک­های ته نشین شده همان نمک­های کف دریاجه­ای باستانی باشند، درست در زمان خشک شدن سیاره سرخ.

گروهی از پژوهشگران دانشگاه کلرادو با استفاده از ابزارهای رصدی فضاپیما و مدل های زمین شناسی برای برسی نمک های ته­نشین شده ته دریا به این نتیجه رسیده اند که گویی این نمک ها از مناطق بالاتر به سمت نقاط پایین تر جاری و انباشته شده اند.

این بالقوه ویژگی یک گودال باستانی است که با آب پر شده و بعد از تبخیر آب کلرید آن باقی مانده است.

منجمان اولین بار جفت کهکشان  ESO 179-13را در سال 1974 میلادی کشف کردند. که شامل کهکشان مارپبچی ریزنقش و یک کهکشان کوچکتر پاره پاره که در شمال شرقی صورت فلکی آتشدان، در عمق آسمان نیمکره جنوبی قرار دارند، می­شود. (البته بعدها تیم دیگری در سال 2001مولفه کوچک دیگری یافت).

ESO 179-13 توجه چندانی در طول دهه­ها به خود جلب نکرد، زیرا در محل شلوغی از آسمان قرار داشت. اکنون محققانی از دانشگاه هنگ­کنگ و رصدخانه استرالیا، با استفاده از تصاویر و طیف نگاری در طول­موج­های مختلف، نگاه دقیقتری به این سامانه انداخته اند. انچه آنها یافته اند حلقه­ای بزرگ و پیچیده ای، گاز هیدروژن مولد ستاره ها به دور کهکشان ریزنقش مارپیچ، ممکن است کهکشان کوچک تکامل نیافته ای باشد که همدم کوچکتر آن ده­ها میلیون سال پیش همچون گلوله ای به درون آن شلیک شده باشد.

دانشمندان متقاعد شده اند حداقل بیست سامانه مانند ESO 179-13 که به کهکشانهای چرخ­ارابه­ای-نامی که از کهکشان چرخ­ارابه (ESO 350-40) گرفته شده است-وجود دارد. با حدود 30 میلیون سال­نوری فاصله ESO 179-13 هنوز هم کهکشان نزدیکی است. این کهکشان کوچکترین هم هست با حلقه­ای تنها 20000 سال­نوری  و کهکشان مارپیچی تقریبا کامل آن به جذابیت ابرهای ماژلانی است که به دور کهکشام ما می­چرخد.

نویسنده: حسام وکیل

اولین ماموریت ناسا برای بازگرداندن نمونه­ای از یک سیارک به زمین، با تحویل سه دوربین برای تصویربرداری و نقشه برداری، یک قدم به عملی شدن در سال 2016 نزدیکتر شد.

مجموعه دوربین­ها ماموریت “کاوشگر ریشه­ها، تفسیر طیفی، شناسایی منابع،امنیت-رسوبات ناسا” موسوم به “اوسیریس-رکس” را قادر میسازد تا سیارک­های نزدیک زمین را مشاهده کند، از آنها نقشه­برداری کند و جایی امن و جالب برای فرود و برداشتن تکه ای از سیارک را بیابد به دنور، برای نصب روی فضاپیما رسیده است.

مدیرپروژه میگوید:”این قدم بلند دیگری است که ما را آماده ماموریتمان میکند”. و اضافه میکند:”با تحویل دوربین های مناسب برای اتصالات فضاپیما تجهیزات دوربین و طیف­سنج های ما کامل می­شود”

ماموریت “اوسیریس-رکس” برای پرتاب در سپتامبر سال آینده برای مطالعه سیارک “بنو”-یک سیارک نزدیک زمین که در حدود 500 متر قطر دارد- برنامه­ریزی شده است. بعد از دیدار با سیارک در سال 2018، فضاپیما سیارک را برسی و بخشی از آم را نمونه برداری خواهد کرد و در سال 2023 به زمین برخواهد گشت.

سه دوربین فضاپیما به نام اوکامز/OCAMS خوانده میشوند و شامل پلی­کم/ PolyCam-یک تلسکوپ کوچک ، مپ­کم/ MapCam-شامل دوربین تصویربردار رنگی و سم­کم/ SamCam –ثبت کننده وقایع به صورت زنده- میشوند.

یکی از طراحان پروژه میگوید:”تمام این تجهیزات برای افزایش توانایی ما برای بازگرداندن نمونه به زمین است”.

کیمیا توی؛ مهندس پرواز ژاپنی ماموریت 44 ام از ژاکسا (سازمان اکتشافات فضایی ژاپن) با استفاده از بازوی رباتیک مودول کانادا موسوم به کاناداآرم2 (Canadarm2) فضاپیمای کونوتوری 5 اچ-2/ Kounotori 5 H-II Transfer Vehicle (HTV-5)  را با موفقیت “دریافت” کرد. سرنشینان ایستگاه فضایی و اپراتورهای رباتیک در هیوستون HTV-5 در موقعیت پلوگیری و متصل به ایستگاه مداری قرار خواهند داد. فرایند پهلوگیری چند ساعت دیگر به طور کامل تمکمیل می­شود. فضاپیمای حمل تجهیزات ژاپنی که به علت اهمیت زیادش در تحویل محموله،  لک­لک سفید خوانده می­شود. حدود 4 و نیم تن تجهیزات و لوازم علمی را به ایستگاه فضایی بین المللی تحویل خواهد داد. 

******************

فضاپیمای حمل و نقل کونوتوری / (Kounotori 5 H-II Transfer Vehicle (HTV-5  روی محل تعیین شده خود، روی مودول هارمونی و رو به زمین پیچ  شد. این صفینه که حاوی وسای.ل ضروری و تحقیقاتی برای فضانوردان بود نفش مهمی برای پروژه های ایستگاه داشت. حدود 4 و نیم تن تجهیزات و لوازم علمی تحت فشار اکنون در اختیار فضانوردان ساکن ایستگاه قرار دارد. وقتی محفظه باز شود دوربینی پنج کیلویی به نام کال-ایت برای تحقیقات اخترفیزیکی راه اندازی خواهد شد. که به دنبال نشانه هایی از ماده تاریک و اندازه گیری مستقیم بالاترین انرژی های طیف الکترونی شعاع کیهانی خواهد بود

ممکن است کهکشانهایی مانند کهکشان راه شیری بهترین محل برای شکلگیری حیات نباشند. محققان می­گویند کهکشانهای غول­آسای عاری از ستارگان تازه متولد، و دست­کم دوبرابر سنگینتر از راه­ شیری می­توانند 10000 برابر بیشتر میزبان سیارات قابل سکونت باشند.

در 20 سال گذشته وجود 1900 سیاره که به دور ستاره­ای به جز ستاره ما-خورشید- می­گردند به تایید منجمان رسیده است. این یافته­ها منجر به حدسیاتی از سوی دانشمندان، مبنی بر اینکه کدام قمرها، سیارات و ستارگان برای حفظ اشکالی حیات مناسب­تراند شده است. دانشمندان حتی در مورد وجود یک ناحیه قابل سکونت کهکشانی درکهکشان راه شیری تحقیق کرده­اند،منطقه ای از کهکشان که مناسب برای شکلگیری و تحول جهان قابل سکونت باشد.

حالا پژوهشگران بیش از 140000 کهکشان همسایه را برای پاسخ به این پرسش که “کدام نوع از کهکشانها ممکن است بیشتر قابلیت سکونت­پذیری برای اشکال پیچیده حیات را دارند؟” برسی کرده­اند. اولین نتیجه بالقوه و حیرت انگیز این است که شمار سیارات قابل سکونت در کهکشان­های مارپیچی مانند ما بسیار کم است.

پژوهشگران سه معیار احتمالا اساسی در سکونت­پذیر شناخته شدن کهکشانها پیشنهاد داده اند. نخست جرم کلی ستارگان که نشان دهنده استعداد یا عدم استعداد ستاره برای دارا بودن سیاره قابل سکونت است نتیجه دیگر مقدار جرم به مقدار فلزات-عناصر سنگین تر از هیدروژن و هلیوم- است که کهکشان­ها دارند. از آنجایی که این مواد برای ساخت جهان و حتی زندگی که میشناسیم مورد نیاز است. و آخری نرخ تحول ستارگان است. کهکشانهایی با نرخ تحول بالای ستارگان که در نزدیکی یکدیگر قرار دارند. شانس ایجاد جهانی قابل سکونت را در اطراف ستارگان پر جرم افزایش می­دهد. این اولین محاسباتی است که موضوع حیات را در مقیاس جهانی برسی می­کند.

در این همجواری عجیب سیاره با قمر خودش، چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟ نخست اینکه، قمر زحل، دیونه، در اینجا در زاویه زیبایی توسط سفینه کاسینی که در حال حاضر در حال گشتن به دور سیاره  است، شکار شده. خود قمرِ درخشان و پر دهانه ی دیونف در حدود 1100 کیلومتر گستردگی دارد. از آنجاییکه حلقه های زحل در اینجا تقریبا از لبه دیده می شوند، آنها مستقیما تنها به صورت خطوط باریک افقی که از پشت دیون عبور می کنند، دیده می شوند. اگرچه، سایه ی این حلقه ها که در پایین تصویر  قرار دارند، خود بافتی را نشان  می دهند که به صورت مستقیم قابل مشاهده نیست. این تصویر در طی آخرین پرواز(در ارتفاع کم) کاسینی بر فراز  دیون، گرفته شده است.